Επιδημιολογία τροφιμογενών νοσημάτων

Επιδημιολογία τροφιμογενών νοσημάτων

Συγγραφέας: Νικόλαος Ανδρίτσος
ISBN: 9786185252212
Σελίδες: 216
Σχήμα: 17 X 24
Εξώφυλλο: Μαλακό
Έτος έκδοσης: 2020

Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 94703229

Με ιδιαίτερη χαρά υποδέχομαι την πρώτη έκδοση του βιβλίου «Επιδημιολογία Τροφιμογενών Νοσημάτων» του Νικόλαου Ανδρίτσου, τον οποίο και ευχαριστώ θερμά που μοιράστηκε μαζί μου αυτή την πρώτη του συγγραφική προσπάθεια ενός τόσο σπουδαίου όσο και απαιτητικού επιστημονικού αντικειμένου, δίνοντάς μου τη δυνατότητα να δω την προδημοσίευση του βιβλίου και να είμαι ο πρώτος «κριτής» του. Η επιστήμη της Επιδημιολογίας, μέσα και από την πρόσφατη εμπειρία που είχε η ανθρωπότητα με την πανδημία του κοροναϊού, μοιάζει περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Η προσέγγιση που επιχειρεί ο Δρ. Ανδρίτσος μέσα από την παρούσα έκδοση δεν φιλοδοξεί να καλύψει το αντικείμενο της Επιδημιολογίας στην ολότητά του, άλλωστε υπάρχουν σαφώς πιο ολοκληρωμένα πονήματα πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο από «ιερά τέρατα» της Ιατρικής και του κλάδου της Υγιεινής και Επιδημιολογίας (Lilienfield, Gordis, Τριχόπουλος κ.ά.). Επιχειρείται ωστόσο εύστοχα με το παρόν εγχειρίδιο, η επιδημιολογική προσέγγιση των τροφιμογενών νοσημάτων και η συσχέτισή τους με την υγιεινή των τροφίμων.
Γνωρίζω προσωπικά τον Δρ. Ανδρίτσο και το επιστημονικό-επαγγελματικό έργο του τα τελευταία χρόνια, τα οποία αποτελούν εχέγγυα για τη δημοσίευση ενός συγγράμματος υψηλών προδιαγραφών. Πράγματι, ο Δρ. Ανδρίτσος καταφέρνει με επιτυχία να αποδώσει όρους και βασικές έννοιες της Επιδημιολογίας, ώστε να δώσει στον αναγνώστη με απόλυτα σαφή, εύληπτο και κατανοητό τρόπο, διανθισμένο με αρκετά παραδείγματα, μια αποτύπωση των τροφιμογενών νοσημάτων σήμερα και τη σπουδαιότητα που αυτά παρουσιάζουν όσον αφορά τον άνθρωπο και τον πληθυσμό γενικότερα.
Το βιβλίο που έχετε στα χέρια σας μπορεί να αποτελέσει αξιολογότατο ακαδημαϊκό σύγγραμμα για φοιτητές τμημάτων Επιστήμης Τροφίμων και Δημοσίας Υγείας, καθώς και συμπληρωματικό εγχειρίδιο επιδημιολογίας, αλλά και σημαντικό βοήθημα για αρκετούς συναδέλφους ιατρούς, όπως και για όποιον θέλει να εντρυφήσει περαιτέρω στα επιδημιολογικά στοιχεία των τροφιμογενών νοσημάτων. Εξάλλου, η παρούσα έκδοση αποτελεί την πρώτη συγγραφική προσπάθεια στα ελληνικά ενός εξειδικευμένου συγγράμματος επιδημιολογίας πάνω στα τροφιμογενή νοσήματα.
Εύχομαι ολόψυχα κάθε επιτυχία σε αυτή την προσπάθεια, η οποία συμβάλλει στην ύπαρξη καλών επιστημονικών βιβλίων, γραμμένων στα ελληνικά, που πάντα έχει ανάγκη ο ακαδημαϊκός χώρος.

Εμμανουήλ Ν. Βελονάκης, MD, MPH, PhD
Αναλυτικά Εργαστήρια Αθηνών A.E.

Περιεχόμενα

Πρόλογος 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Εισαγωγή στην Επιδημιολογία
1.1. Επιδημιολογία – Ορισμός, αντικείμενο, στόχοι
1.2. Ιστορική αναδρομή
1.2.1. Επιλόχειος πυρετός και πλύσιμο χεριών
1.2.2. Ευλογιά και εμβολιασμός
1.2.3. Χολέρα και κοπρανώδης ρύπανση του νερού
1.3. Βασικές έννοιες Δημόσιας Υγείας και Υγιεινής Τροφίμων – Ορισμοί
1.3.1. Συχνότητα εμφάνισης νοσημάτων
1.3.1.1. Σημαντικές νεότερες επιδημίες και διατροφικά σκάνδαλα
1.3.2. Παράγοντας κινδύνου vs. κίνδυνος
1.3.3. Λοιμώδη νοσήματα – Νόσος, αρρώστια, ασθένεια
1.4. Βιβλιογραφία κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Κατηγορίες και ταξινόμηση τροφιμογενών νοσημάτων
2.1. Παράγοντες κινδύνου τροφιμογενών νοσημάτων
2.2. Κατηγορίες τροφιμογενών νοσημάτων
2.3. Ταξινόμηση τροφιμογενών νοσημάτων
2.3.1. Χρόνος επώασης τροφιμογενών νοσημάτων
2.4. Βιβλιογραφία κεφαλαίου
Επιδημιολογία τροφιμογενών νοσημάτων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Χαρακτηριστικά και μετάδοση λοιμογόνων παραγόντων
3.1. Τρίγωνο της νόσου
3.2. Χαρακτηριστικά λοιμογόνων παραγόντων
3.3. Υποδόχα και μηχανισμοί διατήρησης λοιμογόνων παραγόντων
3.4. Χρονικές φάσεις λοίμωξης
3.5. Μετάδοση λοιμογόνων παραγόντων
3.6. Βιβλιογραφία κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Επιδημιολογικοί δείκτες μέτρησης της συχνότητας εμφάνισης νοσημάτων
4.1. Αναλογίες, ποσοστά και δείκτες
4.2. Η έννοια της νοσηρότητας
4.3. Δείκτες νοσηρότητας
4.3.1. Επιπολασμός
4.3.2. Επίπτωση
4.3.3. Σχέση επιπολασμού και επίπτωσης
4.4. Δείκτες θνησιμότητας
4.4.1. Θνησιμότητα
4.4.2. Θνητότητα
4.4.3. Σχέση θνησιμότητας και θνητότητας
4.5. Δείκτες προσβολής
4.6. Σύγκριση μεταξύ δεικτών (προτύπωση)
4.6.1. Άμεση προτύπωση
4.6.2. Έμμεση προτύπωση
4.7. Βιβλιογραφία κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Επιδημιολογικά στοιχεία τροφιμογενών νοσημάτων
5.1. Διεθνή στατιστικά στοιχεία τροφιμογενών νοσημάτων
5.1.1. Παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση κρουσμάτων τροφιμογενών διαταραχών
5.1.2. Σύγχρονα δεδομένα τροφιμογενών νοσημάτων
5.1.3. Διαφυγή στοιχείων
5.2. Επιδημιολογικά δεδομένα συρροών κρουσμάτων τροφιμογενών και υδατογενών νοσημάτων στην Ελλάδα για τα έτη 2004 – 2017
5.3. Αναδυόμενοι τροφιμογενείς μικροβιολογικοί παράγοντες κινδύνου
5.4. Εκτίμηση παθογονικότητας και λοιμοτοξικότητας από επιδημιολογικές στατιστικές
5.5. Αποτίμηση του αντίκτυπου των τροφιμογενών νοσημάτων
5.5.1. Οικονομικές επιπτώσεις
5.5.2. Απώλεια ετών υγιούς ζωής
5.6. Συχνότερα εμπλεκόμενα τρόφιμα σε τροφιμογενή νοσήματα και
συνδυασμοί παθογόνου-τροφίμου
5.7. Μελλοντικές προκλήσεις αντιμετώπισης τροφιμογενών νοσημάτων
5.8. Βιβλιογραφία κεφαλαίου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

Βιοτρομοκρατία και ασφάλεια τροφίμων
6.1. Τρομοκρατία και ασύμμετρες απειλές
6.2. Βιολογική τρομοκρατία
6.2.1. Ιστορικά δεδομένα χρήσης βιολογικών όπλων
6.3. Βιοτρομοκρατία και τρόφιμα
6.3.1. Εκτίμηση βιοτρομοκρατικής απειλής
6.4. Συστήματα έγκαιρης ειδοποίησης περιστατικών βιοτρομοκρατίας στην τροφική αλυσίδα
6.5. Μέτρα αντιμετώπισης βιοτρομοκρατικών ενεργειών – Συμπεράσματα
6.6. Βιβλιογραφία κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Τυποποίηση τροφιμογενών παθογόνων μικροοργανισμών
7.1. Πρότυπες μέθοδοι απομόνωσης τροφιμογενών παθογόνων μικροοργανισμών
7.2. Μέθοδοι ταυτοποίησης τροφιμογενών παθογόνων μικροοργανισμών
7.2.1. Κλασικές (φαινοτυπικές) μέθοδοι ταυτοποίησης
7.2.2. Μοριακές μέθοδοι ταυτοποίησης
7.3. Μικροβιακή τυποποίηση
7.3.1. Οριζόντια μεταφορά γενετικού υλικού
7.3.2. Πληθυσμιακή γενετική μικροοργανισμών
7.3.3. Βασικές αρχές μικροβιακής τυποποίησης
7.3.4. Κλασικές (φαινοτυπικές) μέθοδοι τυποποίησης
7.3.5. Μοριακές μέθοδοι τυποποίησης
7.3.5.1. Ιχνηθέτες DNA (ριβοτυπία)
Επιδημιολογία τροφιμογενών νοσημάτων
7.3.5.2. Αλυσωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) και τεχνικές της
7.3.5.3. Ηλεκτροφόρηση παλλόμενου ηλεκτρικού πεδίου (PFGE)
7.3.5.4. Μέθοδος αλληλούχισης τμημάτων DNA (MLST)
7.3.6. Επιλογή μεθόδου τυποποίησης
7.4. Βιβλιογραφία κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Επιδημιολογική επιτήρηση των νοσημάτων
8.1. Ορισμός και στόχοι επιδημιολογικής επιτήρησης
8.2. Φορείς επιδημιολογικής επιτήρησης
8.3. Συστήματα επιδημιολογικής επιτήρησης
8.3.1. Σχεδιασμός συστήματος επιτήρησης νοσημάτων
8.3.1.1. Καθορισμός στόχων του συστήματος επιτήρησης
8.3.1.2. Καθορισμός βασικών χαρακτηριστικών του συστήματος επιτήρησης
8.3.1.3. Ανάπτυξη ορισμών κρούσματος
8.3.1.4. Καθορισμός πηγής (-ών) στοιχείων
8.3.1.5. Ανάπτυξη εργαλείου (-ων) συλλογής στοιχείων
8.3.1.6. Καθορισμός ροής και τρόπου μεταβίβασης στοιχείων
8.3.1.7. Ανάπτυξη (και έλεγχος) τρόπου ανάλυσης στοιχείων
8.3.1.8. Δοκιμή μεθόδων συστήματος στην πράξη/στο πεδίο
8.3.1.9. Σχεδιασμός διαδικασιών ερμηνείας και απόκρισης
8.3.1.10.Σχεδιασμός μηχανισμών για διάχυση πληροφοριών
8.3.1.11. Απαραίτητοι πόροι του συστήματος επιτήρησης
8.3.1.12. Αξιολόγηση του συστήματος επιτήρησης
8.3.2. Προκλήσεις για το μέλλον - Συμπεράσματα
8.4. Βιβλιογραφία κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Επιδημικές εξάρσεις ή συρροές κρουσμάτων (outbreaks)
9.1. Τύποι επιδημικών εξάρσεων/συρροών κρουσμάτων
9.1.1. Επιδημίες από κοινή πηγή
9.1.2. Μολυσματικές ή προοδευτικές επιδημίες
9.2. Επιδημικές καμπύλες
9.2.1. Σχεδιασμός επιδημικής καμπύλης
9.2.2. Μορφές και ερμηνεία επιδημικών καμπυλών
9.3. Βιβλιογραφία κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
Διερεύνηση επιδημικών συρροών κρουσμάτων τροφιμογενών νοσημάτων
10.1. Σκοπός και ειδικές απαιτήσεις επιδημιολογικής διερεύνησης συρροών κρουσμάτων
10.2. Βήματα επιδημιολογικής διερεύνησης συρροών κρουσμάτων
10.2.1. Επιβεβαίωση επιδημίας και διάγνωση
10.2.2. Καταρτισμός ομάδας διερεύνησης και ελέγχου επιδημίας
10.2.3. Ορισμός περιστατικού (κρούσματος)
10.2.4. Ταυτοποίηση περιστατικών (κρουσμάτων) και απόκτηση
πληροφοριών
10.2.5. Περιγραφή πληροφοριών σε σχέση με το χρόνο, το χώρο
και το άτομο
10.2.6. Ανάπτυξη υπόθεσης
10.2.7. Έλεγχος υπόθεσης: αναλυτικές μελέτες
10.2.8. Επαλήθευση υπόθεσης: πρόσθετες μελέτες
10.2.9. Επικοινωνία των αποτελεσμάτων της επιδημιολογικής
διερεύνησης
10.2.10. Εφαρμογή μέτρων ελέγχου της επιδημίας
10.2.10.1. Έλεγχος και περιορισμός των υποδόχων
10.2.10.2. Περιορισμός της μετάδοσης των λοιμογόνων παραγόντων
10.2.10.3. Α ύξηση της συλλογικής ανοσίας του πληθυσμού
10.3. Βιβλιογραφία κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
Μελέτες περίπτωσης (case studies) επιδημικών συρροών κρουσμάτων
τροφιμογενών νοσημάτων
11.1. Επιδημική συρροή κρουσμάτων χολέρας σε διεθνή αεροπορική
πτήση
11.2. Συρροή κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας σε σχολική εκδρομή
11.3. Συρροή κρουσμάτων σαλμονέλλωσης σε βρέφη και παιδιά ηλικίας <3 ετών
11.4. Επιδημική συρροή κρουσμάτων λιστερίωσης στη Νότια Αφρική
11.5. Βιβλιογραφία κεφαλαίου
Κατάλογος Πινάκων - Σχημάτων - Εικόνων
Πίνακες
Σχήματα
Εικόνες