Αγροτική Πολιτική - Β' έκδοση

Πρόλογος Β' Έκδοσης 7

Πρόλογος 9

Περιεχόμενα 11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Εισαγωγή1.1 Έννοια - Ορισµός 19

ΜΕΡΟΣ Ι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Χαρακτηριστικά της Γεωργίας

2.1 Φυσικά Χαρακτηριστικά 25

2.1.1 Εξάρτηση από το περιβάλλον 25

2.1.2 Εποχικότητα πολλών γεωργικών δραστηριοτήτων 26

2.1.3 Κίνδυνοι της παραγωγής 28

2.2 Διαρθρωτικά Χαρακτηριστικά 28

2.2.1 Το μεγάλο πλήθος παραγωγών, που συνδέεται µε μεγάλο αριθµό μικρών γεωργικών εκµεταλλεύσεων 29

2.2.2 Η γεωγραφική διασπορά των παραγωγικών μονάδων 32

2.2.3 Μικρή κινητικότητα των συντελεστών παραγωγής 33

2.2.4 Ανθρώπινοι πόροι 34

2.3 Οικονοµικά Χαρακτηριστικά 39

2.3.1 Η χαµηλή αλλά συνεχώς ανερχόµενη παραγωγικότητατων συντελεστών παραγωγής και κυρίως της εργασίας 39

2.3.2 Συνθήκες που οµοιάζουν προς τον τέλειο ανταγωνισµόστις αγορές των γεωργικών προϊόντων 40

2.3.3 Μικρές ελαστικότητες (Προσφοράς, ζήτησης εισοδηµατική) για τα γεωργικά προϊόντα 41

Βιβλιογραφία 42

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 To Γεωργικό Πρόβλημα

3.1 Η Υστέρηση του Γεωργικού Εισοδήµατος 44

3.2Η Αστάθεια των Τιµών και του Γεωργικού Εισοδήµατος 46

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Οικονομική Ανάλυση Μέτρων Αγροτικής Πολιτικής

4.1 Μέτρα Ενίσχυσης Αγροτικού Εισοδήµατος 51

4.1.1 Πολιτικές τιµών προϊόντων 51

4.1.1.1 Επιδότηση προϊόντος 52

4.1.1.2 Απόσυρση πλεονασµάτων 53

4.1.1.3 Ελλειµµατικές πληρωµές 55

4.1.1.4 Περιορισµός της παραγωγής 57

4.1.1.5 Επιδότηση των εξαγωγών 59

4.1.1.6 Προστασία αγροτικής παραγωγής έναντιεισαγωγών 60

4.1.1.7 Η αλληλεπίδραση προστατευτισµού καιτεχνολογικής εξέλιξης 64

4.1.1.8Προσαρµογή του μηχανισµού στήριξης τωντιµών ώστε να μειωθεί η κρατική δαπάνη 66

4.1.2 Επιδότηση στα μέσα παραγωγής 67

4.1.3 Διαρθρωτική πολιτική 70

4.1.4 Μέτρηση του βαθµού προστασίας 72

4.2 Η Σταθεροποίηση των Τιµών 74

Παράρτημα 1Το Πλεόνασµα του Παραγωγού και του Καταναλωτή 77

Παράρτημα 2Πλεονάζουσα Προσφορά και Ζήτηση 79

Βιβλιογραφία 80

ΜΕΡΟΣ ΙI

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Το Πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής

5.1Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελλάδα - Ένα Σύντοµο Ιστορικό 83

5.2 Ο Παραγωγικός Προσανατολισμός της Γεωργίας της ΕΕ 87

5.3 Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) (Common Agricultural Policy) 89

5.3.1 Οι στόχοι της ΚΑΠ (Objectives) 92

5.3.2 Κατευθυντήριες γραµµές της ΚΑΠ 94

5.3.3 Οργάνωση αγορών και αναδιάρθρωση 95

Βιβλιογραφία 96

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Λειτουργικοί Μηχανισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης6.1 Εισαγωγή 97

6.2 Η Διαδικασία Λήψεως Αποφάσεων 99

6.3 Θεσµικά Όργανα 101

6.3.1 Ευρωπαϊκό Συµβούλιο (European Council) 101

6.3.2 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (European Parliament) 102

6.3.3 Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Council of theEuropean Union) 104

6.3.4 Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission) 107

6.3.5 Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων(Court of Justice) 1086.3.6 Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (European Courtof Auditors) 109

6.3.7 Ευρωπαίος Διαµεσολαβητής (European Ombudsman) 109

6.3.8 Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδοµένων(European Data Protection Supervisor) 110

6.3.9 Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίµων (EuropeanFood Safety Authority) 111

6.4 Πράξεις του Συµβουλίου και της Επιτροπής 111

6.5 Ο Προϋπολογισµός της ΕΕ (Budget) 112

6.6 Συµβουλευτικά Όργανα 119

6.6.1Ευρωπαϊκή Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή(European Economic and Social Committee) 119

6.6.2 Επιτροπή των Περιφερειών (Committee of the Regions) 1206.7 Χρηµατοοικονοµικοί Οργανισµοί 121

6.7.1 Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (European Central Bank) 121

6.7.2Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EuropeanInvestment Bank) 122

6.8 Χρηµατοδοτικά Όργανα 123

6.8.1Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ)[European Agricultural Guarantee Fund (EAGF)] 123

6.8.2Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης(ΕΓΤΑΑ) (European Agricultural Fund for RuralDevelopment) 124

6.8.3 Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) 124

6.8.4Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ΕΤΠΑ(European Regional Development Fund) 124

6.8.5Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο - ΕΚΤ (European SocialFund) 125

6.8.6 Ταµείο Συνοχής (Cohesion Fund) 125

6.8.7Ταµείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης(European Union Solidarity Fund) 126

6.8.8Μέσο Προενταξιακής Γεωργικής Πολιτικής(Agricultural Instrument SAPARD) 128

6.8.9Προενταξιακό Διαρθρωτικό Μέσο (PreaccessionInstrument for Structural Policies) 128

Βιβλιογραφία 128

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Οι Γενικές Κατευθύνσεις της ΚΑΠ και οι Αναθεωρήσεις της

7.1 Πολιτική Εγγυήσεων 129

7.2 Τα Αποτελέσµατα της Πολιτικής Εγγυήσεων 132

7.3 Η Αναµόρφωση της ΚΑΠ του 1992 136

7.4 Η Συµφωνία της GATT και η ίδρυση του ΠΟΕ 139

7.4.1 Το περιεχόµενο της συµφωνίας 141

7.5Η Ενδιάµεση Αναθεώρηση της ΚΑΠ του 2003 (και 2004) 147

7.6Διεύρυνση προς τις Χώρες της Κεντρικής και ΑνατολικήςΕυρώπης, της Κύπρου και της Μάλτας 158

7.7 Γύρος διαπραγματεύσεων της Doha (Qatar) 161

7.8 Πολιτική Ποιότητας 163

7.9 Η Ευρωπαϊκή Γεωργία στις Αρχές του 21ου Αιώνα 165Βιβλιογραφία 172

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Η KAΠ για τα Κύρια Γεωργικά Προϊόντα

8.1 Αροτραίες Καλλιέργειες - Δηµητριακά 175

8.1.1 Οικονοµική σηµασία. Βασικά χαρακτηριστικάτης πολιτικής 175

8.1.2 Η Κοινή Οργάνωση της Αγοράς (ΚΟΑ) 179

8.1.3 Θέµα ειδικού ενδιαφέροντος - Σκληρό Σιτάρι 183

8.2 Ελαιόλαδο 185

8.2.1 Οικονοµική σηµασία. Βασικά χαρακτηριστικάτης πολιτικής 185

8.2.2 Η Κοινή Οργάνωση της Αγοράς 186

8.2.3 Θέµα ειδικού ενδιαφέροντος - Το Ελαιόλαδοστην Ελλάδα 191

8.3 Βαµβάκι 193

8.3.1 Οικονοµική σηµασία. Βασικά χαρακτηριστικάτης πολιτικής 193

8.3.2 Η Κοινή Οργάνωση της Αγοράς 196

8.4 Καπνός 201

8.4.1 Οικονοµική σηµασία. Βασικά χαρακτηριστικάτης πολιτικής 201

8.4.2 Η Κοινή Οργάνωση της Αγοράς 205

8.4.3 Θέµα ειδικού ενδιαφέροντος - ΔιαρθρωτικάΧαρακτηριστικά των Εκµεταλλεύσεων ΚαλλιέργειαςΚαπνού στην Ευρωπαϊκή Ένωση 210

8.5 Νωπά Οπωροκηπευτικά 211

8.5.1 Οικονοµική σηµασία. Βασικά χαρακτηριστικάτης πολιτικής 211

8.5.2 Η Κοινή Οργάνωση της Αγοράς 214

8.5.3 Θέµα ειδικού ενδιαφέροντος - Μπανάνες 219

8.6 Αµπελοοινικός Tοµέας 220

8.6.1 Οικονοµική σηµασία. Βασικά χαρακτηριστικάτης πολιτικής 220

8.6.2 Η Κοινή Οργάνωση της Αγοράς 223

8.7 Γάλα και Γαλακτοκοµικά Προϊόντα 231

8.7.1 Οικονοµική σηµασία. Βασικά χαρακτηριστικάτης πολιτικής 231

8.7.2 Η Κοινή Οργάνωση της Αγοράς 235

8.7.3 Η αναθεώρηση του 2013 241

8.7.4 Θέµα ειδικού ενδιαφέροντος - Η εξαγωγική επιδότησηγια το γάλα και τα γαλακτοκοµικά προϊόντακαι οι λιγότερο ανεπτυγµένες χώρες 243

8.8 Πρόβειο (και Αίγειο) Κρέας 245

8.8.1 Οικονοµική σηµασία. Βασικά χαρακτηριστικάτης πολιτικής 245

8.8.2 Η Κοινή Οργάνωση της Αγοράς 247

8.8.3 Θέµα ειδικού ενδιαφέροντος - Κοινή Οργάνωσητης Αγοράς και διεθνές εµπόριο 250

Βιβλιογραφία 251

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Η Κοινή Διαρθωτική Πολιτική και η Πολιτική Αγροτικής Ανάπτυξης

9.1 Εισαγωγή 255

9.2 Ιστορική Εξέλιξη 256

9.2.1 Η δεκαετία 1960 257

9.2.2 Η δεκαετία 1970 2599.2.3 Η δεκαετία 1980 2639.2.4 Η δεκαετία 1990 267

9.2.5 Η δεκαετία 2000 2699.2.5.1 «Πρόγραµµα Δράσης 2000» και η αγροτικήανάπτυξη 270

9.2.5.2 Η Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader+ 278

9.2.6Η ενδιάµεση αναθεώρηση του Ιουνίου 2003 και η αγροτική ανάπτυξη 279

9.2.7 Η αναθεώρηση του 2013 280

Βιβλιογραφία 282

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Η Κοινή Αγροτική Πολιτική 2014-2020

10.1Η πολιτική της Ενιαίας Αποδεσμευμένης Ενίσχυσης 28510.2Η Διεύρυνση προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη 292

10.3Το «πρασίνισμα» της Κ.Α.Π. – Γενικός προσανατολισμόςτης νέας πολιτικής 295

10.4 Χρηματοδότηση 297

10.5 Άμεσες Εισοδηματικές Ενισχύσεις – Πυλώνας Ι 299

10.6Κανονισμός Ενιαίας Κοινής Οργάνωσης της Αγοράς 307

10.7 Πολιτικές Αγροτικής Ανάπτυξης – Πυλώνας 2 308

Βιβλιογραφία 314

ΜΕΡΟΣ ΙII ΤΟΜΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11Αγροτική Ιδιοκτησία

11.1 Ιστορική Εξέλιξη 319

11.2 Η Αγροτική Ιδιοκτησία στην Ελλάδα 326

11.3 Αγροτική Μεταρρύθµιση 333

11.4 Αποτελέσµατα της Αγροτικής Μεταρρύθµισης 338

11.5 Απαλλοτριώσεις κατά τη Μεταπολεµική Περίοδο 339

11.6Οι Γεωργικές Εκµεταλλεύσεις στη Σύγχρονη Εποχή 342

Βιβλιογραφία 345

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Αγροτική Πίστη

12.1 Ιστορική Εξέλιξη 347

12.1.1 Πριν από την ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας Ελλάδας 347

12.1.2 Μετά την ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας 351

12.2Ο Ρόλος των Γεωργικών Συνεταιρισµών στην Άσκησητης Αγροτικής Πίστης 35412.2.1 Διαµεσολαβητικός ρόλος στη βραχυπρόθεσµη πίστη 355

12.2.2 Αυτοτελής άσκηση βραχυπρόθεσµης αγροτικής πίστης 355

12.3 Εξέλιξη της ΑΤΕ 35712.3.1 Μετατροπή της ΑΤΕ σε κρατικοσυνεταιριστική τράπεζα 357

12.3.2 Μετατροπή της ΑΤΕ σε ανώνυµη εταιρεία 358

12.4 Μορφές Αγροτικής Πίστης 359

12.5 Ανασκόπηση και Προοπτικές 361

Βιβλιογραφια 364

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 Αγροτικές Ασφαλίσεις

13.1 Ιστορική Αναδροµή 366

13.2Οργανισµός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.) 368

13.2.1 Σκοποί του ΕΛ.Γ.Α. 368

13.2.2 Πόροι του ΕΛ.Γ.Α., διαδικασία είσπραξης, περιορισμοί 369

13.2.3 Ενεργητική προστασία 371

13.2.4 Κατηγορίες ασφάλισης 372

13.2.5 Ασφάλιση φυτικής παραγωγής 373

13.2.6 Ασφάλιση ζωικού κεφαλαίου 375