Έντομα και άλλα αρθρόποδα υγειονομικής σημασίας

Έντομα και άλλα αρθρόποδα υγειονομικής σημασίας
Βιολογία – Οικολογία – Αντιμετώπιση

Οι γρήγορες αλλαγές στο περιβάλλον και στο κλίμα της γης επιδρούν και στην εξέλιξη των αρθοπόδων με τρόπους που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν πριν από χρόνια. Έτσι, αφού προσδιορίστηκαν από τους επιστήμονες τα αίτια των αρθροποδο-μεταφερόμενων ασθενειών και η σχέση τους με τη δημόσια υγεία, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα ακολούθησε μια ταχεία ανάπτυξη στον τομέα των φαρμάκων και των παρασιτοκτόνων. Στη συνέχεια υπήρξε η πεποίθηση της λύσης του προβλήματος ή και της εκρίζωσης των σχετικών ασθενειών τουλάχιστον από ορισμένες περιοχές του κόσμου.
Στις μέρες μας όμως η κατάσταση έχει αλλάξει και οι μεταδοτικές ασθένειες, των οποίων τα αίτια μεταφέρονται με τα αρθρόποδα, παρουσιάζονται αρκετά συχνά. Αυτό κάνει επιτακτική την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των παραγόντων που καθορίζουν τη δράση και την επέκταση των περιοχών εξάπλωσής τους στα φυσικά οικοσυστήματα, αλλά και την αντιμετώπισή τους με σύγχρονα μέσα. Με αυτά τα δεδομένα και λόγω της συστηματικής ενασχόλησής μας με το αντικείμενο αρκετά χρόνια, αποφασίστηκε η συγγραφή του βιβλίου, πιστεύοντας ότι καλύπτει το πεδίο μελέτης σε ολοκληρωμένη μορφή.
Το βιβλίο γράφτηκε έτσι ώστε να καλύψει τη διδακτέα ύλη του μαθήματος «Εχθροί Υγειονομικής Σημασίας» που διδάσκεται στους φοιτητές της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Όμως επειδή η ύλη του σχετίζεται με τη δημόσια υγεία, πιστεύουμε ότι θα βοηθήσει τόσο τους επιστήμονες όσο και τους πολίτες κάθε κοινωνικής τάξης να γνωρίσουν τους χειρισμούς αποφυγής δημιουργίας εστιών αρθροπόδων υγειονομικής σημασίας και τρόπους αντιμετώπισής τους.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
A’ ΜΕΡΟΣ ΚΛΑΣΗ ΕΝΤΟΜΑ (INSECTA)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 • ΤΑΞΗ DIPTERA
Οικογένεια Culicidae
Υποοικογένεια Toxorhynchitinae
Υποοικογένεια Anophelinae
Anopheles sacharovi
An. maculipennis complex
An. superpictus
An. hyrcanus
Υποοικογένεια Culicinae
Aedes aegypti
Ae. albopictus
Ae. vexans
Ochlerotatus caspius
Culex pipiens complex
Cx. territans
Culiseta longiareolata
Υγειονομική σημασία
Ελονοσία
Ιώσεις
Φιλαριάσεις
Καταπολέμηση κουνουπιών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 • Οικογένεια Chironomidae
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 • Οικογένεια Psychodidae
Υποοικογένεια Phlebotominae
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 • Οικογένεια Simuliidae
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 • Οικογένεια Ceratopogonidae
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 • Οικογένεια Tabanidae
Chrysops spp.
Tabanus spp.
Haematopota spp.
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 • Οικογένεια Glossinidae
Glossina palpalis
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 • Οικογένεια Muscidae και FANNIIDAE
Οικογένεια Muscidae
Υποοικογένεια Stomoxydinae
Stomoxys calcitrans
Υγειονομική σημασία
Υποοικογένεια Muscinae
Musca domestica
Musca sorbens
Υγειονομική σημασία
Οικογένεια FANNIIDAE
Fannia spp.
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 • Οικογένειες Calliphoridae, Sarcophagidae και
Oestridae
Οικογένεια Calliphoridae (ιριδίζουσες μύγες)
Cochliomyia hominivorax
Chrysomya bezziana
Lucilia spp.
Calliphora spp.
Οικογένεια Calliphoridae (μη ιριδίζουσες μύγες)
Cordylobia anthropophaga
Auchmeromyia senegalensis
Οικογένεια Sarcophagidae
Sarcophaga spp.
Wohlfahrtia spp.
Οικογένεια Oestridae
Oestrus ovis
Hypoderma bovis
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 • Λοιπές οικογένειες Διπτερων
Οικογένεια Rhagionidae
Οικογένεια Drosophilidae
Οικογένεια Ephydridae
Οικογένεια Piophilidae
Οικογένεια Tipulidae
Οικογένεια Hippoboscidae
Υγειονομική σημασία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 • ΤΑΞΗ SIPHONAPTERA
Οικογένεια Pulicidae
Pulex irritans
Ctenocephalides canis
Ctenocephalides felis
Xenopsylla cheopis
Echidnophaga gallinacea
Οικογένεια Tungidae
Tunga penetrans
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 • ΤΑΞΗ ANOPLURA
Οικογένεια Pediculidae
Pediculus humanus capitis
Pediculus humanus humanus
Phthirus pubis
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 • ΤΑΞΗ HEMIPTERA
Οικογένεια Cimicidae
Cimex lectularius
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
Οικογένεια Reduviιdae
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 • ΤΑΞΗ DICTYOPTERA
Υποτάξη BLATTARIA
Οικογένεια Blattidae
Blatta orientalis
Periplaneta americana
Οικογένεια Blattelidae
Blattela germanica
Supella longipalpa
Οικογένεια Polyphagidae
Polyphaga aegyptiaca
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
Β΄ ΜΕΡΟΣ ΚΛΑΣΗ ΑΡΑΧΝΙΔΙΑ (ARACHNIDA)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 • ΥΠΟΚΛΑΣΗ ACARI
Υποτάξη METASTIGMATA
Οικογένεια Ixodidae
Rhipicephalus sanguineus
Dermacentor marginatus
Dermacentor andersoni
Ixodes ricinus
Hyalomma marginatum
Hyalomma anatolicum excavatum
Haemaphysalis inermis
Haemaphysalis punctata
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
Οικογένεια Argasidae
Υγειονομική σημασία
Καταπολέμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 • Υποτάξη MESOSTIGMATA
Οικογένεια Dermanyssidae
Dermanyssus gallinae
Liponyssus bacoti
Υγειονομική σημασία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 • Υποτάξη ASTIGMATA
Οικογένεια Tyroglyphidae
Οικογένεια Sarcoptidae
Sarcoptes scabiei
Sarcoptes scabiei var. hominis
Υγειονομική σημασία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 • Υποτάξη PROSTIGMATA
Οικογένεια Demodicidae
Demodex folliculorum
Οικογένεια Tarsonemidae
Pediculoides ventricosus
Οικογένεια Τrombiculidae
Υγειονομική σημασία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 • ΤΑΞΗ ARANEAE
Υγειονομική σημασία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 • ΤΑΞΗ SCORPIONES
Υγειονομική σημασία
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
 
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
Ματθίλδη Σαββοπούλου-Σουλτάνη, Kαθηγήτρια Eντομολογίας
Πτυχιούχος της Γεωπονικής Σχολής και διδάκτορας της ίδιας Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι Καθηγήτρια Εντομολογίας και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Ζωολογίας και Παρασιτολογίας της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Aντιπρόεδρος της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος και μέλος άλλων διεθνών επιστημονικών εταιρειών και σωματείων, όπως και εκδότης του περιοδικού της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος (Entomologia Hellenica).
Η ερευνητική της δραστηριότητα περιλαμβάνει κυρίως βασική και εφαρμοσμένη έρευνα σε θέματα βιολογίας, οικολογίας, συμπεριφοράς και αντιμετώπισης εντόμων και είναι δημοσιευμένη σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά. Είναι επιστημονική υπεύθυνος ερευνητικών προγραμμάτων, διεθνών και εθνικών.

Στέφανος Ανδρεάδης, Διδάκτωρ Γεωπονικής Σχολής
Πτυχιούχος της Γεωπονικής Σχολής και διδάκτορας της ίδιας Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι Μεταδιδακτορικός Ερευνητής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Ζωολογίας και Παρασιτολογίας της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέλος επιστημονικών εταιρειών και σωματείων, ενώ έχει συμμετάσχει σε πλήθος ερευνητικών προγραμμάτων, διεθνών και εθνικών.
Η ερευνητική του δραστηριότητα περιλαμβάνει κυρίως βασική και εφαρμοσμένη έρευνα σε θέματα βιολογίας, οικολογίας, συμπεριφοράς και αντιμετώπισης εντόμων και είναι δημοσιευμένη σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά.

Χριστίνα Σουλτάνη-Ζουρουλίδη, Κτηνίατρος
Πτυχιούχος της Κτηνιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και υποψήφια διδάκτορας Απεικονιστικής Διαγνωστικής στην Κλινική Ζώων Συντροφιάς του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Έχει συμμετάσχει ως ερευνήτρια σε προγράμματα καταπολέμησης κουνουπιών, καθώς επίσης και σε πανελλήνια και πανευρωπαϊκά εντομολογικά συνέδρια.