Επεξεργασία τροφίμων, τόμος Ι
Η επεξεργασία τροφίμων ως επιστημονική και τεχνολογική δραστηριότητα καλύπτει μια ευρεία περιοχή από τη στιγμή της παραγωγής της πρώτης ύλης μέχρι τη διάθεση του τελικού προϊόντος. Περιλαμβάνει την εφαρμογή επιστημονικών αρχών με σκοπό την επιβράδυνση των φυσικών διεργασιών αποσυνθέσεως των τροφίμων, οι οποίες προκαλούνται από μικροοργανισμούς, ένζυμα ή περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η θερμότητα, η υγρασία και το ηλιακό φως - και δι’ αυτού να οδηγηθούμε στη συντήρηση των τροφίμων. Βεβαίως, ένα μεγάλο μέρος της γνώσης αυτής έχει αποκτηθεί κατά το παρελθόν και τίθεται σε εφαρμογή με βάση την εμπειρία και τις πληροφορίες που παραδίδονται μέσω των γενεών. Όμως, κατά τα τελευταία ιδίως χρόνια, η έρευνα και ανάπτυξη έχουν οδηγήσει τόσο στη βελτίωση των παραδοσιακών μεθόδων επεξεργασίας, όσο και στην ανάπτυξη νέων αναδυομένων μεθόδων.
Η επεξεργασία των τροφίμων θα πρέπει να βασίζεται στη γνώση των ιδιοτήτων των βιολογικών υλικών και των τροφίμων τα οποία παρασκευάζονται από αυτά και επίσης, των μεταβολών (φυσικοχημικών, (βιο)χημικών, μικροβιολογικών) οι οποίες λαμβάνουν χώρα κατά την επεξεργασία. Η επεξεργασία των τροφίμων είναι πολύ παλαιότερη από την επεξεργασία στη χημική βιομηχανία. Επί αιώνες τα τρόφιμα υφίσταντο επεξεργασία σε οικιακές βιομηχανίες ή βιοτεχνίες, ενώ η σύγχρονη βιομηχανία τροφίμων αναπτύχθηκε λίγες εκατοντάδες χρόνια πριν.
Στο βιβλίο αυτό, η επεξεργασία των τροφίμων παρουσιάζεται ως ένα μίγμα των αρχών της χημείας, μικροβιολογίας και μηχανικής των τροφίμων.
Κατά τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου έγινε προσπάθεια να παρουσιασθεί η επεξεργασία τροφίμων κατά τρόπο λεπτομερή και προσιτό. Με δεδομένο ότι το αντικείμενο είναι ευρύ, καλύπτοντας μια ποικιλία αντικειμένων, μπορεί η σειρά παρουσιάσεως των διαφόρων μεθόδων να είναι δύσκολη, παρόλα αυτά, όμως, το καθιστά ενδιαφέρον και κυρίως μια πρόκληση.
Οι λεπτομέρειες των διαφόρων επεξεργασιών αναπτύσσονται σε δύο τόμους και τούτο λόγω του όγκου των απαιτούμενων πληροφοριών. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε κάθε επεξεργασία απαιτείται έλεγχος για να εξασφαλισθεί αφ’ ενός η ασφάλεια των τροφίμων και αφ’ ετέρου να διατηρηθεί η ποιότητα των τροφίμων.
Ο πρώτος τόμος της “Επεξεργασία Τροφίμων” καλύπτει κατά βάσιν επεξεργασίες οι οποίες καταλήγουν στη συντήρηση των τροφίμων και περιλαμβάνει αντικείμενα όπως την εισαγωγή στην επεξεργασία των τροφίμων, τη θερμική επεξεργασία, τις χαμηλές θερμοκρασίες, και τη χρήση ακτινοβολιών στην επεξεργασία των τροφίμων. Οι επεξεργασίες αυτές αναλύονται από την άποψη των βασικών τους αρχών, μαζί με την παρουσίαση των οποίων έχει συμπεριληφθεί και η περιγραφή του τυπικού εξοπλισμού, ο οποίος χρησιμοποιείται κατά τις διάφορες διεργασίες. Τούτο θα βοηθήσει τον αναγνώστη στην καλύτερη κατανόηση των αρχών, αλλά και της εφαρμογής της κάθε επεξεργασίας. Βασικό συστατικό μέρος αποτελούν τα διάφορα προβλήματα, τα οποία επιτρέπουν στον ενδιαφερόμενο να εμπλακεί στον υπολογισμό και την καλύτερη κατανόηση των παρουσιαζόμενων αρχών και απόψεων. Εξάλλου, η επίλυση προβλημάτων είναι απαραίτητο προσόν του Τεχνολόγου Τροφίμων ή άλλου ειδικού ο οποίος ασχολείται με την παραγωγή τροφίμων. Ακόμη, έχει περιληφθεί ένας σημαντικός αριθμός πινάκων και διαγραμμάτων, τα οποία είναι απαραίτητα τόσο κατά τη μελέτη και υπολογισμούς, όσο και κατά την άσκηση του επαγγέλματος στον τομέα των τροφίμων.
Εκτός των ανωτέρω, σε κάθε επεξεργασία τονίζονται οι κρίσιμοι παράγοντες, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν και να εκτιμώνται, έτσι ώστε να παράγονται ασφαλή προϊόντα, τα οποία συγχρόνως θα διατηρούν το θρεπτικό τους περιεχόμενο.
Η επεξεργασία τροφίμων, όπως χαρακτηρίσθηκε παραπάνω, είναι το βασικό αντικείμενο των τεχνολόγων τροφίμων, οι οποίοι ανεξαρτήτως της εξειδίκευσής τους, πρέπει να έχουν μια πλήρη γνώση και κατανόηση αυτής.
