Ιχθυολογία Δ' έκδοση Η παρούσα τέταρτη βελτιωμένη έκδοση του βιβλίου, εφοδιάζει με γνώσεις τόσο τους φοιτητές γεωτεχνικών και βιολογικών επιστημών, όσο και τους χρήστες των υδάτινων οικοσυστημάτων, σαν μια αναφορά για τις βιολογικές δραστηριότητες του χώρου που χρησιμοποιούν. Η ύλη του βιβλίου στην επανέκδοσή του συνεχίζει να είναι χωρισμένη σε εννιά κεφάλαια αλλά συμπεριλαμβάνει πενήντα νέα είδη ιχθύων. Όλα τα κεφάλαια έχουν εμπλουτισθεί με νέα δεδομένα, τα οποία αναφέρονται στις κυριότερες φυσικοχημικές ιδιότητες των υδάτινων μαζών (γλυκών και αλμυρών), στη φυσιολογία και την ανατομία των ψαριών, στην αναπαραγωγή τους, στη γεωγραφική κατανομή και μετανάστευση, στις τροφικές συνήθειές τους (οστεϊχθύες, χονδριχθύες, άγναθα), στην εκτίμηση της ηλικίας και του πληθυσμού τους, καθώς και στη διαχείρισή τους. Επιπλέον, περιγράφονται τα πιο σπουδαία είδη ψαριών που συναντιούνται στα γλυκά και θαλασσινά νερά της χώρας μας και όχι μόνο, ενώ στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι βασικές γνώσεις που πρέπει να έχει αυτός που ασχολείται με τους ιχθυολογικούς διαχειριστικούς χειρισμούς των εσωτερικών και αλμυρών υδάτων. Η Ελλάδα περιβάλλεται στο μεγαλύτερο μέρος της από θάλασσα και συγχρόνως έχει ένα αξιόλογο ποσοστό γλυκών υδάτινων μαζών που προσφέρουν υγιεινές, ψυχικές, αισθητικές, τουριστικές, παραγωγικές και προστατευτικές ωφέλειες στις διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις του Έλληνα για ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο. Επιπλέον, στη διεθνή βιβλιογραφία οι οικολογικές μελέτες που διαπραγματεύονται τα τρεχούμενα νερά υστερούν σε αριθμό κατά πολύ από αυτές των λιμνών και των θαλασσών. Με γνώμονα τα παραπάνω οι συγγραφείς προχώρησαν στην επανέκδοση του βιβλίου. Ο Νικόλαος Χ. Νεοφύτου είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γεωπονίας Ιχθυολογίας & Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ο Χρίστος Ν. Νεοφύτου είναι ομότιμος καθηγητής στο Τμήμα Γεωπονίας Ιχθυολογίας & Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΠΑΡΟΧΗ
3. ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΡΟΗΣ
4. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
5. ΦΩΣ
6. ΘΟΛΟΤΗΤΑ
7. ΟΞΥΓΟΝΟ
8. ΟξΥΤΗΤΑ
9. ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ
10. ΑΖΩΤΟ
11. ΦΩΣΦΟΡΟΣ
12. ΧΛΩΡΙΟ
13. ΘΕΙΟ
14. ΠΥΡΙΤΙΟ
15. ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ
16. ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ
17. ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΑΝΑΤΟΜΙΑ – ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΨΑΡΙΩΝ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ – ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
2.1 Εξωτερική μορφολογία
2.1.1 κεφαλή
2.1.2 κορμός
2.1.3 Ουρά
2.1.4 Πτερύγια
2.1.5 Λέπια
2.1.6 Πλευρική γραμμή
2.1.7 Δέρμα
2.2 Εσωτερική μορφολογία – Φυσιολογία
2.2.1 νηκτική κύστη
2.2.2 χρωματισμός
2.2.3 Αναπνευστικό σύστημα
2.2.4 Πεπτικό σύστημα
2.2.5 Ενδοκρινικό σύστημα
2.2.6 Αναπαραγωγικό σύστημα
2.2.7 κυκλοφορικό σύστημα
2.2.8 μυϊκό σύστημα
2.2.9 Σκελετικό σύστημα
3. ΟΡΓΑΝΑ ΑΙΣΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΧΩΝ
3.1 Όργανα αίσθησης
3.1.1 Όραση
3.1.2 Ακοή
3.1.3 Όσφρηση
3.1.4 Γεύση
3.2 Όργανα παραγωγής ήχων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
3. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
4. ΠΡΩΤΗ ΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΦΥΛΩΝ
5. ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΥΓΩΝ
6. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟζΩΑΡΙΩΝ
7. ΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΩΡΙΜΑΝΣΗ – ΩΟΤΟΚΙΑ
8. ΤΥΠΟΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
8.1 Ερμαφροδιτισμός
8.2 Παρθενογένεση
8.3 Γονοχωριστικά είδη ψαριών
9. ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΓΟΝΑΔΩΝ
10. ΕΠΩΑΣΗ ΚΑΙ ΕΜΒΡΥΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
1. ΖΩΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
2. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
2.1 Εισαγωγή
2.2 μετανάστευση
2.3 Προσανατολισμός των ψαριών
3. ΙΧΘΥΟΛΟΓΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΤΩΝ ΓΛΥΚΕΩΝ ΥΔΑΤΩΝ
4. ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΙΧΘΥΟΛΟΓΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΗΛΙΚΙΑ
3. ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
4. ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
4.1 Λέπια
4.2 Ωτόλιθοι
4.3 Οστά, ακτίνες πτερυγίων και βραγχιοκαλύμματα
4.4 Διαδικασία εκτίμησης της ηλικίας
4.5 Έλεγχος της ακρίβειας υπολογισμού της ηλικίας
5. Ανάπτυξη
6. Δείκτης ανάπτυξης και αυξομετρικό πλέγμα
7. Συσχέτιση μήκους – Βάρους
8. Δείκτης Ευρωστιας
9. Ειδικός ρυθμός ανάπτυξης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
1. ΤΡΟΦΗ
2. Μέθοδοι ανάλυσης της τροφής των ψαριών
2.1 Αριθμητική μέθοδος
2.2 Ογκομετρική μέθοδος
2.3 μέθοδος της συχνότητας εμφάνισης
2.4 Σημειακή μέθοδος
2.5 μέθοδος χημικής ανάλυσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΥΛΛΗΨΗ ΨΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
1. Σύλληψη
1.1 Σύλληψη ψαριών με δίχτυα=
1.2 Σύλληψη ψαριών με παγίδες – υδατοφράκτες
1.3 Σύλληψη ψαριών με δηλητήρια
1.4 Ηλεκτραλιεία
1.5 Αλιεία με αγκίστρια
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11
2. Μαρκάρισμα και σήμανση των ψαριών
3. μέθοδοι εκτίμησης του πληθυσμού των ψαριών
3.1 Εισαγωγή
3.2 μέθοδος της σήμανσης, ελευθέρωσης και επανασύλληψης
3.3 μέθοδος Moran – Zippin
3.3.1 Εκτίμηση του πληθυσμού με δύο δειγματοληψίες
3.3.2 Εκτίμηση του πληθυσμού από πολλές δειγματοληψίες
3.4 μέθοδος της εξαντλητικής δειγματοληψίας
3.5 Στοχαστική μέθοδος των Jolly – Seber
3.6 Σύλληψη ανά μονάδα προσπάθειας (Παμαπ)
3.7 μέθοδος σάρωσης της επιφάνειας
3.8 Αλιευτικά μοντέλα
4. Θνησιμότητα - Επιβίωση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΨΑΡΙΑ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΚΑΙ ΑΛΜΥΡΟΥ ΝΕΡΟΥ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2.ΚΑΤΑΤΑΞΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Βασίλειο: ζώα (animalia
υπέρκλαση: χορδωτά (Chordata)
2.1 κλάση: Οστεϊχθύες (osteichthyes)
2.1.1 Οστεϊχθύες εσωτερικών υδάτων
2.1.1.1 Τάξη: acipenseriformes
2.1.1.2 Tάξη: Clupeiformes
2.1.1.3 Tάξη: Salmoniformes
2.1.1.4 Tάξη: Αnguilliformes
2.1.1.5 Tάξη: Perciformes
2.1.1.6 Tάξη: Centrarchiformes
2.1.1.7 Tάξη: Cyprinodontiformes
2.1.1.8 Tάξη: Gasterosteiformes
2.1.1.9 Tάξη: Cypriniformes
2.1.2 Οστεϊχθύες θαλάσσιων υδάτων
2.1.2.1 Τάξη: Perciformes
2.1.2.2 Τάξη: Gadiformes
2.1.2.3 Tάξη: Clupeiformes
2.1.2.4 Τάξη: atheriniformes
2.1.2.5 Τάξη: Αnguilliformes
2.1.2.6 Τάξη: Beloniformes
2.1.2.7 Τάξη: Scorpaeniformes
2.1.2.8 Τάξη: Pleuronectiformes
2.1.2.9 Τάξη: Lophiiformes
2.1.2.10 Τάξη: ζeiformes
2.1.2.11 Τάξη: Tetraodontiformes
2.1.2.12 Τάξη: μyctophiformes
2.1.2.13 Τάξη: Cyprinodontiformes
2.1.2.14 Τάξη: Syngnathiformes
2.1.2.15 Τάξη: Gobiesociformes
2.2 κλάση: χονδριχθύες (Chondrichthyes)
2.2.1 Τάξη: Carcharhiformes
2.2.2 Τάξη: hexanchiformes
2.2.3 Τάξη: Lamniformes
2.2.4 Τάξη: Squaliformes
2.2.5 Τάξη: Rajiformes
2.2.6 Τάξη: Myliobatiformes
2.2.7 Τάξη: Torpediniformes
2.3 κλάση: Άγναθα (agnatha)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΛΥΚΕΩΝ ΚΑΙ ΑΛΜΥΡΩΝ ΥΔΑΤΩΝ
ΤΡΕΧΟΥΜΕΝΑ ΝΕΡΑ
1.1 Εισαγωγή
1.2 Xαρακτηριστικά των χώρων διαβίωσης των ψαριών
1.3 Διαφορές ρεόντων και στάσιμων υδάτων
1.4 Ταξινόμηση και μορφολογία της λεκάνης απορροής ενός τρεχούμενου υδάτινου όγκου
1.5 Διάφοροι χειρισμοί των ρεόντων υδάτων με σκοπό τη βελτίωση της πανίδας τους
1.5.1 Σταθεροποίηση των οχθών
1.5.2 Βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ψαριών
1.5.2.1 Αυξομείωση της ταχύτητας ροής του νερού
1.5.2.2 Βελτίωση της κάλυψης - καταφύγια
1.5.2.3 Βελτίωση των θέσεων αναπαραγωγής
ΛΙΜΝΑΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
2.1 Εισαγωγή
2.2 Αειφορική διαχείριση των λιμναίων οικοσυστημάτων
2.2.1 Έλεγχος των θρεπτικών
2.2.2 Τροφισμός
2.2.3 Έλεγχος της μακροφυτικής βιομάζας
ΑΛΜΥΡΑ ΝΕΡΑ
3.1 Εισαγωγή
3.2 Διαχειριστικά μέτρα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
